Türkiye’nin toplam yıllık su potansiyeli 187 milyar m3 olarak hesaplanmaktadır. Bunun 112 milyar m3 (Mm3) kadarının kullanılabilir durumda olduğu, 35 Mm3’ün tarımsal sulamada, 5-6 milyar m3’ise içme suyu olarak kullanıldığı bildirilmektedir (DSI 2005). Ülke nüfusu 70 milyon kişi olarak kabul edilirse kişi başına düşen yıllık su miktarı 1500 m3 civarında hesaplanmaktadır. Bu değer ülkemizin su zengini olmadığının işaretidir. Örneğin komşumuz Irak’da 2000 m3/kişi, zengin Kuzey Avrupa devletlerinde ise 8000 m3 üzerindedir. Suların zaman ve mekan içinde dağılımı da homojen değildir. Örneğin Orta ve Güneydoğu Anadolu yılda ortalama 350-400 mm yağış alırken Kuzey ve Kuzeydoğu (Rize) 2500 mm civarında yağış almaktadır. Orta ve GD Anadolu tarımın en yüksek olduğu yaz aylarında kuraklık yaşarken K ve KD yıl boyu yağış almaktadır. Kurak bölgelerde rastlanan düşük 2000-4000 USD kişi başı milli gelir, turistik Ege kentlerinde ülke ortalamasının çok üzerinde seyretmektedir. Ege sahillerinde yaz aylarında yeterli su temini sürdürülebilir turizm endüstrisi için hayati öneme sahiptir. Ülkede su kaynakları genellikle yüksek bölgelerdeki kar erimeleri ile beslenen yüzey sularından oluşmaktadır. Bu sular kullanım noktalarına çoğunluk cazibe ile aktarılmaktadır. Örneğin İstanbul’a Melen suyu 250 km’den gelmektedir. Ankara’ya getirilen suyun maliyeti ise pompaj nedeniyle 60 Ykuruş civarındadır, su satış bedeli ise 4 YTL’nin üzerine çıkmıştır. Pompaj gerektiren hallerde ise tarımsal sulamada kullanım yüksek maliyet nedeniyle mümkün olmamaktadır.
Atıksuların arıtılarak sulamada kullanılması ile ilgili laboratuarımızda iki değişik teknoloji geliştirildi ve denendi. Bunlardan düşük teknolojili lagün+damlatmalı filtre entegre SFDT sistemi çok kaliteli ( <2 NTU ) suyu çok düşük maliyetle üretmektedir. Arıtılan sular UV dezenfeksiyonundan sonra sulamada güvenle kullanılabilir. Diğer teknoloji ise yüksek randımanlı membran teknolojisidir. ODTÜ Kampusuna kurulan 2000 eşdeğer kapasiteli bu tesiste evsel atıksular içme suyu kalitesinde arıtılmakta ve çim sulamada kullanılmaktadır. Tesiste % 99.9999 oranında koli basili arıtılmaktadır. Çıkış sularında koli basili adedi sürekli sıfır bulanıklık ise <1NTU civarındadır. Bu tesiste arıtım maliyeti 40-50 cent (ABD)/m3 civarındadır. Bu haliyle arıtılan sular sulamada ve günlük hayatta kullanılabilir niteliktedir.
Kaynak: Odtü Çevre Mühendisliği Prof. Celal Gökçay
